Ελληνική Red List για την προστασία της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς

Ένα νέο σημαντικό εργαλείο για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από την παράνομη διακίνηση, έχει πλέον στην φαρέτρα της η Ελλάδα. Πρόκειται για την ελληνική Red List, ενός διεθνούς αναγνωρισμένου εργαλείου που βοηθά τις αρχές, όπως την αστυνομία και τους τελωνειακούς υπαλλήλους, να εντοπίζουν και να προστατεύουν πολιτιστικά αγαθά που κινδυνεύουν από παράνομη διακίνηση.

Οι «Κόκκινες Λίστες» δεν αποτελούν καταλόγους κλεμμένων αντικειμένων. Η Ελληνική Red List περιλαμβάνει πολιτιστικά αντικείμενα που έχουν κατασχεθεί ή επαναπατριστεί τα τελευταία χρόνια και ανήκουν σε συλλογές Ελληνικών Μουσείων και αναγνωρισμένων ιδρυμάτων. Παρουσιάζει 9 κατηγορίες πολιτιστικών αγαθών που διατρέχουν κίνδυνο παράνομης διακίνησης, αποδεικνύοντας την ευαλωτότητα της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Συγκεκριμένα οι κατηγορίες που συγκροτούν το εργαλείο ενημέρωσης και προστασίας είναι η «Γλυπτική» όπου απεικονίζονται αγάλματα και ειδώλια τα οποία χρονολογούνται μεταξύ 6500 π.Χ. και 5ου αι. μ.Χ., «Αγγεία -Σαρκοφάγοι» από την 6η χιλιετία π.Χ. έως τα μέσα 15ου αι. μ.Χ.) , «Αρχιτεκτονικός διάκοσμος» όπως τοιχογραφίες, μαρμάρινα κιονόκρανα, μαρμάρινα διακοσμητικά ανάγλυφα (2η χιλιετία π.Χ. -19ος αι. μ.Χ.), μαρμάρινοι φεγγίτες (18ος - 20ος αι. μ.Χ.), «Οπλισμός» από την Πρώιμη Εποχή Χαλκού (περ. 3300 π.Χ.) μέχρι τα μέσα του 15ου αι. μ.Χ. , «Νομισματική – Σφραγιστική» όπου περιλαμβάνονται Αρχαία Ελληνικά, Ρωμαϊκά, Βυζαντινά και Μεσαιωνικά νομίσματα 6ος αι. π.Χ.-μέσα 15ου αι. μ.Χ. , «Κοσμήματα – Εξαρτήματα» (6η χιλιετία π.Χ. - μέσα 15ου αι. μ.Χ.),  «Εκκλησιαστικά - Λειτουργικά αντικείμενα» (6ος - 19ος αι. μ.Χ.) καθώς και «Βιβλία, Χειρόγραφα και Χαρακτικά» μεταξύ 6ου και 19ου αι. μ.Χ. Την ένατη κατηγορία συγκροτούν έργα  «Ζωγραφικής» (6ος - 20ος αι. μ.Χ.). Οι κατηγορίες και υποκατηγορίες συνοδεύονται από 52 ενδεικτικά τέχνεργα προερχόμενα από μουσεία της Ελλάδας, όπως τα Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Όλες οι Κόκκινες Λίστες είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του ICOM: https://icom.museum/en/.

Παρουσίαση

Η παρουσίαση της ελληνικής Red List έγινε παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη. Στην ομιλία της, η κ. Μενδώνη επεσήμανε μεταξύ άλλων: «Η παράνομη διακίνηση και εμπορία αρχαιοτήτων και άλλων πολιτιστικών αγαθών εξακολουθεί να αποτελεί μια διαδεδομένη μορφή απειλής για τα πολιτιστικά αγαθά, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό ένοπλων συρράξεων. Η παράνομη διακίνηση των πολιτιστικών αγαθών δεν είναι απλώς μια μορφή εγκληματικής δραστηριότητας. Είναι μια σύνθετη και καλά δικτυωμένη επιχείρηση του παγκόσμιου οργανωμένου εγκλήματος, που συνδέεται άμεσα και με την τρομοκρατία. Πρόκειται για έγκλημα με πολλαπλές συνέπειες και προεκτάσεις, που κατορθώνει να αντιστέκεται στις συντονισμένες διεθνείς προσπάθειες. Για να αντιμετωπιστεί απαιτεί μέσα και πόρους, υλικούς και ανθρώπινους. Απαιτεί διεθνείς συνεργασίες και ανταλλαγή πληροφοριών, εμπειριών και καλών πρακτικών. Η χώρα μας, για να αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο, διαθέτει ισχυρή πολιτική βούληση, ενώ έχει αναπτύξει μια πολυδιάστατη και δυναμική πολιτική για την αποτελεσματική προστασία της πολιτιστικής της κληρονομιάς… Η Ελλάδα πρωτοστατεί, μέσω αυτών των πρωτοβουλιών και δράσεων, στη διαμόρφωση της διεθνούς πολιτικής για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών. Εχουμε συστηματική παρουσία με θέσεις και προτάσεις στα διεθνή fora. Αναπτύσσουμε τεχνογνωσία, συμβάλλουμε στη διαμόρφωση καλών πρακτικών και τη δημιουργία συνεργιών, που αποσκοπούν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι πολιτικές και οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Πολιτισμού ανοίγουν νέους δρόμους συνεργασίας και, πάνω απ' όλα, εγγυώνται πρακτικές που σταδιακά υιοθετούνται από ολοένα αυξανόμενο αριθμό χωρών σε όλο τον κόσμο. Από σήμερα, η χώρα μας διαθέτει ακόμη ένα πολύτιμο εργαλείο για την επίτευξη του στόχου μας: την Ελληνική Κόκκινη Λίστα».

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε και Στρογγυλή Τράπεζα αφιερωμένη στον εορτασμό της 25ης επετείου από την καθιέρωση του θεσμού της Red List, με τη συμμετοχή διεθνών ειδικών, εκπροσώπων της UNESCO (Sunna Altnoder), της INTERPOL (Τiziano Coiro), της UNIDROIΤ (Marina Schneider) και νομικών εμπειρογνωμόνων (Άρτεμις Παπαθανασίου).